Na temat spędzania wolnego czasu przez młode pokolenie powstało wiele prac naukowych, bowiem jest to ważny problem dla kondycji społeczeństwa. To, w jaki sposób młodzi zagospodarowują sobie czas wolny od nauki, rzutuje na ich rozwój fizyczny, psychiczny i moralny.

Problemem wielu społeczeństw na całym świecie staje się to, że młodzi wchodzą przede wszystkim w świat wirtualny, aby zaspokoić potrzebę odpoczynku, nawiązania kontaktu z innymi czy rozrywki. Na przykład raport z 2019 roku, opublikowany przez Common Sense Media stwierdza, że młodzież w wieku 13-18 lat w Stanach Zjednoczonych, używa średnio 7,5 godzin mediów rozrywkowych dziennie, nie licząc czasu, kiedy korzysta z mediów w szkole lub przy nauce w domu.

W polskich badaniach ESPAD niemal wszyscy badani nastolatkowie spędzają czas używając Internetu dla przyjemności. Zdecydowana większość z nich robi to prawie codziennie (89,3% 15-16 latków i 90,3% 17-18 latków).

Bardzo ciekawe spostrzeżenia zawiera ostatni raport z ogólnopolskiego badania uczniów Państwowego Instytutu Badawczego NASK Nastolatki 3.0. Celem tych badań jest diagnoza oraz interpretacja zachowań polskich nastolatków w internecie i opinii młodych na temat sieci. Ta edycja badań została zrealizowana w trakcie społecznego, gospodarczego i edukacyjnego lockdownu wywołanego pandemią COVID-19 (grudzień 2020).

Otóż korzystanie z internetu jest obecnie stałą aktywnością nastolatków. Powodem jest posiadanie przez nich osobistych smartfonów. Dzięki nim są online często przez całą dobę. Jeśli chodzi o czas spędzany w sieci, to w czasie wolnym od zajęć szkolnych korzystają oni z sieci średnio 4 godziny i 50 minut dziennie. W dni świąteczne, weekendy czy wakacje ten wskaźnik się zwiększa i wynosi średnio 6 godzin i 10 minut. Blisko co dziesiąty (11,5%) nastolatek jest aktywny w sieci ponad 8 godzin dziennie, a co piąty (21,3%) spędza tyle czasu przed monitorem w dni wolne od edukacji.

Badania wykazały, że rodzice mają duży problem z właściwym oszacowaniem czasu korzystania z sieci przez swoje dzieci. Niepokoi fakt, że największa aktywność nastolatków w sieci ma miejsce między godz. 16.00-22.00, czyli wtedy, gdy wielu rodziców ma jedyną możliwość wspólnego spędzania z nimi czasu i zbudowania pozytywnych relacji. Badani rodzice często nie mają wiedzy, że ich dzieci użytkują sieć po godz. 22.00. Co szósty badany nastolatek intensywnie użytkuje w godzinach nocnych.

Dla wielu z młodych korzystanie z internetu staje się zachowaniem problematycznym (spędzanie zbyt dużej ilości czasu w wirtualnym świecie oraz silne zaangażowanie w aktywności online). Co trzeci nastolatek (33,6%) wykazuje się wysokim natężeniem wskaźników PUI („problematyczne użytkowanie internetu”), a trzech na stu – bardzo wysokim (3,2%).

Istotną rolę w rozwiązaniu tego narastającego problemu odgrywają rodzice. To na nich spoczywa obowiązek roztoczenia kontroli nad aktywnością dziecka w sieci. Tymczasem wnioski z badania są bardzo niepokojące.

Najważniejsze ustalenia są takie, że filtry rodzinne i inne technologie ograniczające dostęp do niebezpiecznych treści w internecie są stosowane jedynie w domach 8,7% badanych nastolatków. Większość rodziców nie wprowadza zasad ograniczających czas korzystania z internetu czy reguł dotyczących selekcji treści, do których nastolatki mogą mieć dostęp.

Rodzi się więc pytanie o odpowiedzialność rodziców za bezpieczeństwo dzieci w świecie wirtualnym, który przecież pochłonął już tak wiele ofiar. To, że dziecko siedzi w swoim pokoju nie oznacza, że nic mu nie grozi. A wielu rodziców niestety tak myśli.

Oskar J. Puszkiewicz ofm

Lektura:

Nastolatki 3.0. Raport z ogólnopolskiego badania uczniów, Red.: dr Rafał Lange, NASK – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa 2021;

Janusz Sierosławski, Używanie alkoholu i narkotyków przez młodzież szkolną. Raport z ogólnopolskich badań ankietowych zrealizowanych w 2019 r. Europejski Program Badań Ankietowych w Szkołach ESPAD, Warszawa 2020, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Instytut Psychiatrii I Neurologii.

Artykuł powstał w ramach Projektu WIEDZA – WYBÓR – WOLNOŚĆ.

Dofinansowano ze środków Fundacji ORLEN.