Katarzyna Jagiellonka (1526-1583) – królewna polska, córka Zygmunta I Starego i Bony Sforzy, mając 36 lat wyszła za mąż za księcia Finlandii Jana Wazę, brata króla szwedzkiego Eryka XIV. Wkrótce mąż Katarzyny został oskarżony przez swojego brata o zdradę i oblężony przez wojska szwedzkie w ówczesnej stolicy Finlandii, Turku. Po poddaniu miasta Jana wraz z żoną przewieziono do Szwecji.

Król Eryk zaproponował Katarzynie powrót do Polski albo zamieszkanie w dobrach ziemskich na Wyspach Alandzkich. Ona jednak postanowiła pozostać z mężem. Gdy król próbował ją przekonać, aby tego nie czyniła, ta zdjęła z ręki pierścień ślubny i podała go królowi, aby przeczytał wyryty na nim napis. Na obrączce znajdowały się dwa słowa: „Sola mors” – Tylko śmierć.

Jana i Katarzynę uwięziono w warownym zamku Gripsholm. W więzieniu Katarzyna urodziła najpierw wkrótce zmarłą córkę Izabelę, a w 1566 r. syna Zygmunta, późniejszego króla Szwecji i Polski. W trudnych warunkach wykazała niezwykły hart ducha. Małżonkowie odzyskali wolność w 1568 roku, a w 1569 r. zostali koronowani na króla i królową Szwecji. Katarzyna wychowała swojego syna w religii katolickiej. Starała się też łagodzić spory powstające między Szwecją a Polską.